Leiden

Niet alleen steen

Goed en betaalbaar wonen is belangrijk voor iedereen. Wonen bepaalt een groot gedeelte van ons leven; we komen thuis in onze wijk, we zijn buren, onze kinderen groeien er op en spelen er samen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat problemen die met wonen en de woonomgeving te maken hebben ons direct en persoonlijk aangrijpen. Het gaat ons dan ook niet alleen om de stenen en het geld, maar juist ook om de mensen en de sociale samenhang. Of je nu in een koophuis woont of een etage huurt, of jouw thuis nu een woonboot, een woonwagen of een studentenkamer is, de SP zet zich in voor voldoende en kwalitatief goede woonruimte die vooral ook betaalbaar moet zijn voor iedereen.

Behoud de Leidse volkswijken

De sociale samenhang die zo belangrijk is voor hoe het gaat met een wijk, heeft zich in de loop van vele decennia ontwikkeld. Alleen al daarom is het van belang bestaande wijken te beschermen en niet overhoop te gooien door sloop en nieuwbouw. De afgelopen jaren heeft de SP zich dan ook keihard ingezet voor het behoud van de Leidse volkswijken. Iedereen in Leiden weet inmiddels dat als de woningbouwcoöperaties met de sloophamer voor de deur staan je de SP moet bellen. We hebben acties (mede) georganiseerd in onder andere de Zeeheldenbuurt, De Kooi en de Tuinstadwijk. We ondersteunen bewonerscommissies en bewoners bij dreigende sloopplannen, renovaties die fout lopen en inzake misstanden zoals achterstallig onderhoud. De SP heeft in de gemeenteraad bereikt dat woningbouwcorporaties bij sloopprocessen de goedkeuring nodig hebben van 70% van de bewoners. Hierdoor zijn bewonerscommissies in de positie gekomen om sloopplannen tegen te houden, of als sloop onvermijdelijk is, goede voorwaarden voor de bewoners uit te onderhandelen, zoals terugkeergarantie, huurgewenning of betere onkostenvergoedingen. Ook zijn we opgekomen voor meer ligplaatsen in Leiden voor woonbootbewoners en hebben we de woonwagenbewoners geholpen om het Trekvaartplein opgeknapt te krijgen.

Betaalbaar wonen

Veel mensen hebben op dit moment problemen met de betaalbaarheid van hun woning. Sinds de privatisering van de woningcorporaties is hun doel niet langer het bouwen van betaalbare woningen van een goede kwaliteit, maar juist zo veel mogelijk geld verdienen. Daardoor zijn de woonlasten de afgelopen 25 jaar meer dan verdubbeld. De wachtlijsten voor betaalbare woningen zijn enorm opgelopen en je hoort steeds vaker verhalen van zelfverrijking door dubieuze corporatiemanagers. Vrijwel alle partijen, waaronder de PvdA, D66 en de VVD, zijn nog steeds voorstander van het verder liberaliseren van de huren. Dat betekent dat corporaties van steeds meer huizen de huren onbeperkt mag verhogen. De SP is daar een felle tegenstander van. Corporaties moeten juist terug naar hun kerntaak: goede, betaalbare woningen bouwen.

Ook in Leiden zijn jarenlang  huren verhoogd en goedkope woningen vervangen door duurdere. Met het PvdA-VVD-kabinet is het verhogen van de huren ook nog in een enorme stroomversnelling gekomen. Bovendien zijn er grote problemen op de woningmarkt door de economische crisis en de te hoog opgestuwde huizenprijzen. Dat alles wordt ook nog eens verergerd doordat de energieprijzen flink zijn gestegen en door het feit dat het besteedbaar inkomen van grote groepen mensen niet is mee gestegen met de hogere kosten van het levensonderhoud. Het is dus de hoogste tijd voor daadkrachtig ingrijpen.

In Leiden wordt er bij nieuwbouwprojecten op dit moment de norm van 20% sociale woningbouw gehanteerd. Deze norm is gebaseerd op een foutieve veronderstelling van een meerderheid van de Leidse politiek: als je maar dure huizen bijbouwt, brengt dit een keten van verhuizingen tot stand, waarbij er in de staart uiteindelijk een sociale huurwoning vrijkomt. Maar deze verhuisketen is een illusie, omdat er geen rekening wordt gehouden met betaalbaarheid. De huren blijven maar stijgen en het kopen van een huis wordt steeds moeilijker. Tegelijkertijd staat de prijs van duurdere huizen onder druk, waardoor veel huiseigenaren in de problemen komen. In Leiden staan dan ook vooral veel duurdere huizen te koop, terwijl de wachttijd voor een sociale huurwoning nog steeds zo’n tien jaar bedraagt!

De SP wil veel betere afstemming tussen het woningaanbod en de woningzoekenden. In de praktijk betekent dit dat er in Leiden alleen nog betaalbare huurwoningen en koopwoningen bij moeten komen. En dat renovatie van betaalbare woningen beter is dan sloop en (dure) nieuwbouw. Dat zorgt er niet alleen voor dat de wachtlijsten voor huurwoningen korter worden, maar ook dat starters weer de ruimte krijgen om een betaalbare woning te kunnen vinden.

De SP wil dit probleem op verschillende manieren aanpakken, onder andere door het oprichten van een eigen gemeentelijke woningbouwcorporatie. Amsterdam, Assen, Delfzijl Nijmegen en Groningen hebben daar al goede ervaringen mee opgedaan. Het is de SP een doorn in het oog dat bijvoorbeeld bij de Oranjegracht-Waardgracht al sinds 2005 vijftig woningen leeg staan die vervangen moeten worden door nieuw te bouwen sociale huurwoningen. Dat soort projecten kunnen door een gemeentelijke woningbouwcorporatie opgepakt worden. De gemeente Leiden heeft gelukkig nog behoorlijke reserves. Een groot deel daarvan moet ingezet worden om betaalbare woningen te realiseren en oude woningen op te kopen van corporaties en te renoveren.

De SP heeft in de gemeenteraad voor elkaar gekregen dat betaalbaarheid als kernprincipe is opgenomen in het lange termijn beleid van de gemeente. Om dat uitgevoerd te krijgen zal een sterke SP in de gemeenteraad nodig zijn. Verder hebben we startersleningen in Leiden mogelijk gemaakt. Dat is weliswaar een tijdelijke oplossing, maar wel iets dat veel mensen geholpen heeft een woning te vinden bij drie woningbouwprojecten. Wij willen graag nog veel meer doen om het voor starters makkelijker te maken. Zorgen voor voldoende betaalbare woningen blijft echter de enige echte goede oplossing.

De SP wil dus dat er in de komende periode in Leiden alleen betaalbare woningen bijgebouwd worden, dure woningen zijn er al meer dan genoeg. Wat er vooral gebouwd moet worden is koopwoningen onder de twee ton en huurwoningen met een huur onder de 550 euro. Ook moet er een betere bescherming komen van de voorraad sociale huurwoningen, waarbij liberalisatie van huurwoningen aan banden wordt gelegd. De SP wil dat woningbouwcorporaties meer investeren in onderhoud en renovatie in plaats van sloop en nieuwbouw. Bij onvermijdelijke sloop moet zo veel mogelijk in dezelfde prijsklasse teruggebouwd worden. Daarbij krijgt iedereen terugkeergarantie of een goede onkostenvergoeding en goede hulp bij het verkrijgen van vergelijkbare of betere woonruimte. Zo houd je sociale structuren in stand.

Bij het uitonderhandelen van dit soort zaken zijn bewonerscommissies en de huurdersbelangenverenigingen (zowel voor particuliere huurders als van de corporaties) essentieel. Daarom gaat de gemeente deze organisaties helpen met ondersteuning door professionals en met financiële middelen waar nodig.  Bij het maken van de nieuwe prestatieafspraken met de corporaties moeten huurders vanaf het begin af aan betrokken zijn.

Een belangrijk aspect bij betaalbaarheid is het energieverbruik van woningen.  Er moet dan ook flink werk gemaakt worden van het energiezuinig maken van woningen door het toepassen van verschillende vormen van isolatie en energiezuinige apparatuur. Maar ook van energie producerende maatregelen, zoals het plaatsen van zonnecellen. De gemeente moet dat soort investeringen juist voor huurders mogelijk maken door goedkope leningen ter beschikking te stellen. Ook moeten corporaties gedwongen worden om huurders te faciliteren met zonnecellen – nu doen ze nog vaak moeilijk bij verhuizingen. Investeringen in het verbeteren van het energieverbruik van woningen mogen niet gepaard gaan met huurverhoging. Het is juist keihard nodig dat woonlasten dalen.

Een leefbare buurt

Een prettige, leefbare buurt is heel belangrijk. Of een buurt leefbaar is wordt door veel meer bepaald dan alleen de kwaliteit van woningen. Goede omgang met de buren, weinig overlast, schone straten, winkels en andere voorzieningen dichtbij: dat zijn de zaken die een buurt leefbaar maken.

Groen en speelplekken moeten gekoesterd worden, en in zelfbeheer gegeven waar mogelijk. Toezicht moet zo veel mogelijk door mensen van vlees en bloed gebeuren, niet door bordjes, hekjes en camera's. En (culturele) initiatieven van buurtbewoners worden door de gemeente actief ondersteund.

Een leefbare buurt is ook een veilige buurt, en een buurt zonder overlast. We blijven dus zorgen dat de Leidse wijkagenten en bikers hun werk kunnen blijven doen zoals ze dat doen, zonder dat ze te veel tijd kwijt zijn aan papierwerk. Tegen overlast en misdaad wordt streng opgetreden. Het alcoholverbod dat in de binnenstad geldt voor scholen wordt uitgebreid naar de scholen en winkelcentra buiten het centrum.

De gemeente moet het verzorgen en onderhouden van de publieke ruimte veel beter op orde krijgen dan nu het geval is. Beter strooien en vegen in de winter om gladheid te bestrijden, niet alleen rond de hoofdroutes, maar ook bij drukbezochte plekken en routes die vooral door kwetsbare mensen gebruikt worden: schoolroutes en routes tussen seniorencomplexen en winkelcentra bijvoorbeeld. Ook het schoonmaken rond wijkcontainers kan veel beter.

Er is veel achterstallig onderhoud van de openbare ruimte. De afgelopen vier jaar zijn er eindelijk meerjarige onderhoudsplannen gemaakt. Nu moet er ook meer planmatig en efficiënt gewerkt gaan worden – dus zaken tegelijk aanpakken in plaats van na elkaar, slim aanbesteden en zelf doen wat je zelf kan doen als gemeente.

Ook de riolering moet worden aangepakt, en dan zonder geld te verspillen door slechte aanbestedingen en slechte planning, waardoor werk soms dubbel moet. Met name in De Kooi is er nog verouderde riolering met te weinig capaciteit, met wateroverlast als gevolg. Daar moet dus in geïnvesteerd worden. Maar voorlichting en hulp bij het beter inrichten van private ruimte helpt ook. Want veel mensen hebben vóór- en achtertuin betegeld, waardoor regenwater niet goed opgevangen kan worden. De gemeente moet daar een apart project voor opzetten. Daarnaast moet de waterhuishouding van Leiden als geheel verbeterd worden, in samenwerking met het Hoogheemraadschap van Rijnland.

Leegstand bestrijden

Door het falen van de politiek en teveel ruimte voor commerciële belangen is er in Nederland al jaren een structureel tekort aan woonruimte. Mede daardoor zijn de prijzen zo hard gestegen. Leegstand moet dan ook met grootste prioriteit bestreden worden. Leegstand van de vele panden die de gemeente zelf in bezit heeft, leegstand van kantoorgebouwen en winkels, en leegstand van corporatiewoningen. Niet door anti-kraak in te schakelen, maar bijvoorbeeld door kantoren te transformeren tot studentenwoningen of appartementen en door ruimte ter beschikking te stellen voor culturele en kunstzinnige experimenten. Ook kan er wat betreft de SP geëxperimenteerd worden met het opvangen van daklozen in getransformeerde kantoorruimte of andere tot dan toe leegstaande ruimte. Waar commerciële belangen leegstand bevorderen, moet de gemeente keihard optreden. Ook moet de gemeente er in regionaal verband voor zorgen dat er niet nog meer kantoorruimte bij komt.

Alternatieve woonvormen

Alternatieve woonvormen zoals woonboten en woonwagens zijn altijd het ondergeschoven kindje geweest in Leiden, ook al zijn ze wettelijk erkend. Er wordt in Leiden te weinig geëxperimenteerd met samenlevingsvormen die doen denken aan de reeds eeuwenlang bestaande Leidse hofjes. De SP wil de positie van alternatieve woonvormen beter beschermen en vormgeven in onze stad. Voor woonboten moeten er meer ligplaatsen komen en de renovatie van het Trekvaartplein moet zo snel mogelijk voltooid worden. Gemeenschappelijke woonvormen zoals Leidse hofjes gaan we actief bevorderen – ook, maar zeker niet alleen, voor ouderen en alleenstaanden. We maken daar afspraken over met corporaties en we organiseren het als gemeente zelf. Daarnaast moeten we in Leiden voldoende levensloopbestendige woningen blijven bouwen, dus woningen die ook geschikt blijven als mensen minder valide worden. We zorgen ervoor dat het aanbod van studentenwoningen voldoende is, desnoods door die zelf te bouwen. Huisjesmelkers leggen we aan banden middels een nieuw vergunningsysteem. Als een verhuurder de regels overtreedt raakt hij zijn vergunning kwijt en mag hij geen kamers meer verhuren in Leiden.

Kortom, de SP wil werken aan de volgende zaken:

• Behoud van de Leidse volkswijken
• Bij nieuwbouw 100% betaalbare woningen bouwen in plaats van 20%
• Woningen renoveren in plaats van sloop en nieuwbouw
• Energieverbruik van woningen terugbrengen, ook voor huurders
• Een gemeentelijke woningbouwcorporatie oprichten
• Liberaliseren van woningen voorkomen
• Leegstand bestrijden
• Voldoende studentenhuisvesting
• Huisjesmelkers aan banden leggen
• Betere ondersteuning van bewonerscommissies en huurders belangenorganisaties
• Beter onderhoud en schoonmaak van de publieke ruimte
• Riolering en waterhuishouding verbeteren
• Meer groen in de wijken, groen in zelfbeheer waar mogelijk
• Streng optreden tegen overlast en misdaad
• Alternatieve woonvormen bevorderen