Leiden

De Universiteit Leiden wil in het gebied van de Wittesingel-Doelencomplex een nieuw gebouw realiseren, ter vervanging van het bestaande Lipsiusgebouw. De universiteit heeft haar zinnen gezet op de ontwikkeling van een ‘Humanities Campus’ in dit deel van de Leidse binnenstad. Op diezelfde plek staan ook 58 sociale huurwoningen van woningbouwvereniging De Sleutels (Doelencomplex), die volgens de universiteit voor de bouw van de universiteitscampus zouden moeten verdwijnen. Nadat eerder de universiteit de leiding had en dit is vastgelopen heeft het college van Burgemeester en Wethouders besloten om de regie over het project te voeren. De SP vindt deze uitgangspositie van het Leidse college voor het vervolg verkeerd.

De SP dringt aan op een open participatieproces waarbij wordt onderzocht hoe de woningen kunnen blijven staan en de universiteit daarnaast een nieuw gebouw kan realiseren met ruimte voor onderwijs en onderzoek. Het huidige raadsvoorstel voldoet niet aan deze voorwaarde. De SP zal de gemeenteraad verschillende voorstellen doen om het raadsvoorstel aan te passen. SP-raadslid Han Dirks: ‘De universiteitscampus mag niet worden doorgedrukt over de rug van Leidse huurders.’

Oorspronkelijk proces
Bij de Universiteit Leiden bestaat al langer de wens om op de plek van het Lipsiusgebouw een nieuwe campus te bouwen. Een keer eerder, in januari 2016, heeft de Leidse gemeenteraad zich uitgesproken over de nota van uitgangspunten voor de ontwikkelingen in dit gebied, met als doel om te komen tot een concreet bouwplan voor dit deel van de stad. Al op dat moment heeft de SP zich hard gemaakt voor de belangen van de huurders en De Sleutels. Met als resultaat dat onder druk van de SP en PvdA het is gelukt om de huurders van deze woningen aan tafel te krijgen over de vorming van een stedenbouwkundig plan voor dit gebied onder leiding van een onafhankelijke procesbegeleider.

Bovendien is daarbij als voorwaarde voor de gebiedsontwikkeling gesteld dat er voordat eventueel overgegaan zou worden tot sloop van de woningen, overeenstemming moet zijn bereikt tussen de universiteit en De Sleutels, zodat uiteindelijk de huurders het laatste woord zouden hebben rondom de realisatie van het project. Als harde voorwaarde voor overeenstemming tussen de universiteit en De Sleutels is in het raadsbesluit vastgelegd dat bij eventuele sloop van de bestaande sociale huurwoningen als gevolg van de ontwikkeling van een nieuw gebouw van de universiteit compensatie heeft plaatsgevonden in het Leidse centrum van de sociale huurwoningen.

Helaas is inmiddels gebleken dat er tussen partijen geen overeenstemming is bereikt, mede doordat de universiteit blijft vasthouden aan haar voorkeursmodel en niet wil ingaan op alternatieven zoals aangedragen door de bewoners, waarin de universiteit kan ontwikkelen, maar ook de sociale huurwoningen blijven bestaan. Wel is tijdens het participatieproces duidelijk  geworden dat de grote meerderheid van de huurders wil blijven wonen in het Doelencomplex en dat de locaties die door de universiteit benoemd zijn als mogelijke alternatieven voor nog te realiseren woningen, Paviusstraat, Kaasmarkt en Plexus, door deze bewoners niet als reële opties worden beschouwd.

Nieuw raadsvoorstel
Inmiddels heeft het Leidse college de regie over de planvorming voor de ontwikkeling van het Wittesingel-Doelencomplex op zich genomen, om het proces alsnog vlot te trekken. Het stadsbestuur dient volgens de SP als hoeder van het algemeen belang verantwoordelijkheid neemt voor een belangrijke ruimtelijke ontwikkeling in de stad en dient te zorgen voor een gelijkwaardig proces tussen de belangen van de Leidse universiteit, De Sleutels en de huurders van de 58 sociale huurwoningen van het Doelencomplex. De SP vindt dat het voorstel dat het college aan de gemeenteraad heeft gedaan niet voldoet aan deze basisvoorwaarde. Het college kiest voor het voorkeursmodel van de universiteit en daarmee voor sloop van de woningen van het Doelencomplex. Bovendien stelt het college voor om de geldende erfpacht overeenkomst voor de grond onder de bestaande woningen met De Sleutels op te zeggen, zodat De Sleutels in de praktijk onteigend zouden worden en er een huurder-verhuurder verhouding zou ontstaan tussen de huurders van het Doelencomplex en de gemeente, die zelfstandig zou kunnen onderhandelen met de zittende bewoners, over ‘een maatwerkoplossing, getoetst door een onafhankelijk deskundige’. De kosten om uiteindelijk te komen tot een stedenbouwkundig plan zijn fors. Het college stelt voor om € 470.000,- uit te trekken, bovenop de € 270.000,- die voor de planvorming al zijn gemaakt.

Inspraakreacties
Op donderdag 22 juni jl. heeft de raadscommissie Stedelijke Ontwikkeling insprekers gehoord over het raadsvoorstel van het college. De rector magnificus van de Leidse Universiteit heeft aangegeven het ongelukkig te hebben gevonden dat de Universiteit Leiden trekker is geweest van het oorspronkelijke proces om te komen tot een stedenbouwkundig plan voor het gebied, waarbij hij blij is met de keuze voor het voorkeursmodel van de universiteit door het college. Op vragen van de SP heeft hij duidelijk gemaakt dat de universiteit wil ontwikkelen in het centrum van Leiden, omdat de Geesteswetenschappen daar thuishoren. Niet op het Bio-sciencepark of in Den Haag. De keuze van de universiteit voor het voorkeursmodel, waarbij het Doelencomplex wordt gesloopt, komt volgens de rector magnificus voort uit de wens om in een keer goed te ontwikkelen, waarbij rekening wordt gehouden met prognoses over het stijgend aantal studenten en  gastonderzoekers in de toekomst.

Bovendien wijst de rector op de verhuisbeweging en tijdens de ontwikkeling  van de campus: zonder de sloop van het Doelencomplex kan ‘de winkel tijdens de verbouwing niet open blijven.’

De directeur-bestuurder van De Sleutels wijst er samen met de Leidse huurdersorganisaties en de betrokken wijkverenigingen op, dat het college niet klakkeloos het voorkeursmodel van de universiteit zou moeten overnemen. Het college moet wat hen betreft kritisch zijn op de ambities van de universiteit en het pakket van eisen dat daarbij hoort nog eens tegen het licht houden. Zij noemen de opstelling van de universiteit tot nu toe ‘star’. Bovendien zou het uitgangspunt dat van samenwerking moeten zijn, waarbij de verschillende alternatieven die op tafel liggen transparant tegen elkaar worden afgewogen zodat er uiteindelijk draagvlak is voor het stedenbouwkundig plan.

Eventueel zouden de geldende kaders uit de nota van uitgangspunten kunnen worden aangepast om de voorliggende alternatieven mogelijk te maken en de woningen van het Doelencomplex te sparen van sloop. Bovendien is het aan De Sleutels en niet aan de gemeente om overleg te voeren met haar huurders van het Doelencomplex aan de hand van het geldende huurrecht en het sociaal statuut, zo klinkt het in de reactie van De Sleutels. Vanuit de huurdersorganisaties wordt erop gewezen dat het doordrukken van dit raadsvoorstel mogelijk nadelige gevolgen zal hebben voor het maken van toekomstige prestatieafspraken over woningbouwbeleid tussen gemeente, corporaties en huurdersorganisaties.

De huurders van het Doelencomplex geven aan graag in hun woning te blijven wonen en niet overtuigd te zijn van de noodzaak van sloop. Het proces tot nu toe heeft geleid tot veel onzekerheid voor deze bewoners, waarbij zij zich niet serieus genomen voelen door de universiteit. Zij wijzen op de mogelijke alternatieven, waarbij de universiteit een nieuw gebouw kan realiseren naast de bestaande woningen.

Voorstellen SP
De SP vindt het voorstel dat het college doet zeer ongewenst, omdat het niet uitgaat van samenwerking en een open en transparant proces waarin de beste oplossing wordt gekozen voor alle betrokken partijen. Daarmee wordt ingegaan tegen de basisbeginselen van de SP, namelijk solidariteit, gelijkwaardigheid en menselijke waardigheid. Het voorstel dat het college aan de gemeenteraad doet is eenzijdig, waarbij alleen de universiteit profiteert ten koste van de huurders van het Doelencomplex en De Sleutels. Vanuit de wens van het college om de universiteit maximaal ter wille te zijn en snel een gebiedsontwikkeling mogelijk te maken, moeten de eigen uitgangspunten van samenwerking met de stad en het zoeken naar innovatieve ontwikkelingen wijken. Juist dat kan er volgens de SP uiteindelijk toe leiden dat er een juridische patstelling zal ontstaan, die voor geen van alle betrokkenen en de stad als geheel positief is.

De SP wil de gemeenteraad in ieder geval de volgende voorstellen doen om het raadsvoorstel aan te passen:

a) Het weglaten van het voorkeursmodel van de universiteit uit het voorstel, met als uitgangspunt voor een te ontwikkelen stedenbouwkundigplan dat onderwijs, onderzoek en wonen zonder sloop van het bestaande Doelencomplex naast elkaar kunnen plaatsvinden binnen het plangebied;

b) Het uitvoeren van een second opinion voor een zorgvuldige, onafhankelijke beoordeling van de ambities en het programma van eisen van de universiteit, dat kan worden betrokken bij de uitwerking van een stedenbouwkundig plan;

c) Uitsluitend tot sloop van het Doelencomplex te zullen besluiten indien overeenstemming tussen de universiteit en De Sleutels is bereikt en de huurwoningen tijdig worden gecompenseerd zodat de woningvoorraad van sociale huurwoningen niet afneemt.

Het laatste voorstel onder c, stond al in de nota van uitgangspunten van januari 2016. De SP wil dit besluitpunt niet wordt gewijzigd omdat het ervoor zorgt dat de huurders van De Sleutels in het Doelencomplex zich kunnen uitspreken over het stedenbouwkundig plan, waarbij onder hen voldoende draagvlak moet zijn voor het definitieve stedenbouwkundig plan en waarbij het huurrecht en het Leidse sociaal statuut wordt gerespecteerd.

Tot besluit
De Leidse SP zal zowel in als buiten de gemeenteraad strijden voor een vervolgaanpak die zal leiden tot een stedenbouwkundig plan waarin aan alle belangen tegemoet gekomen is. Samenwerking en draagvlak moet het uitgangspunt zijn. Zonder grondige aanpassing van het voorliggende raadsvoorstel zal de SP het voorstel niet steunen.

Meer info bij Han Dirks, telefoon 06 28738588