Leiden

Bekend met Leiden en Leiden kent hem: historicus Cor Smit. Dit bestuurslid van de Stichting Vrijplaats Koppenhinksteeg en voormalig lid van GroenLinks wordt geïnterviewd door Eva de Bakker (SP-raadslid). Momenteel is Cor geen lid van een politieke partij, maar hij heeft volop te melden over de politiek. In het bijzonder over hoe de gemeente omgaat met de Vrijplaats aan de Koppenhinksteeg/Hooglandse Kerkgracht. Cor is in het verleden wethouder-assistent geweest en later beleidsmedewerker bij de gemeente Leiden. Lees meer over onbehoorlijk bestuur, liberalisme, bedrijfsdenken en symboolpolitiek.

De Vrijplaats heeft alle benodigde vergunningen en de activiteiten zijn legaal op de huidige plek...
Ik was zo'n 9 jaar geleden van mening dat de Vrijplaats een alternatieve locatie kon accepteren. Dat was in die tijd onderwerp van onderhandeling. Toen sprak de gemeente echter niet over 'marktconforme huurprijzen' zoals de gemeente nu doet. Dat kwam in de woordenschat van de gemeente niet voor. Sindsdien is er echter veel gebeurd. Belangrijks dat de gemeente zélf de stap heeft gezet om de Vrijplaats te legaliseren. Het was wethouder Hillebrand die verwachtingen wekte.

Het college ging aan de slag met de legalisering van de Vrijplaats. Totdat eind 2007 het huidige college aantrad. Zij besloot de legalisering te stoppen en de panden van de Vrijplaats te verkopen.
Het huidige gemeentebestuur heeft een draai van 180 graden gemaakt. Dat is ronduit onbehoorlijk bestuur. Het maakt niet uit over wie het gaat. Of het nou een ondernemer is, een gewone inwoner of een linkse beweging, zo ga je niet met burgers om.

Daarnaast realiseert het bestuur zich niet dat een levende stad diversiteit en verschillende meningen nodig heeft. Door een technocratisch besluit wordt een bijzonder geluid de nek omgedraaid. Bovendien is er een groot maatschappelijk nut; er zijn activiteiten voor specifieke doelgroepen die nergens anders terecht kunnen.

Het huidige gemeentebestuur bestaat uit PvdA, VVD, CDA en GroenLinks...
Hoofdverantwoordelijke voor de draai is de VVD. Het is voor die partij een stokpaardje richting een deel van haar electoraat. Daarmee probeert zij een maatschappijkritisch geluid in de stad te smoren. En dat voor een partij die de vrijheid van meningsuiting hoog in het vaandel heeft staan. Een échte liberaal, die je misschien nog wel in de VVD vindt, moet toch huiveren van een dergelijke manoeuvre.

Onbegrijpelijk dat de PvdA en GroenLinks zonder enig weerwerk er in mee gaan. Het is een teken van aanpassing van GroenLinks en het verlaten van bestuurlijk-radicale standpunten, zoals die bijvoorbeeld in de periode van Jan Laurier nog wel bestonden bij GroenLinks. Ook het feit dat de fractievoorzitters van deze partijen, Henny Keereweer (PvdA) en Pieter Kos (GL) in een voorstel spreken over 'marktconforme huren' terwijl ze weten dat deze per definitie niet haalbaar zijn voor de Vrijplaats, laat dat zien.

Zij redeneren dat ze op die manier iedereen gelijk stellen; als we allemaal marktconforme huur gaan betalen?
Bij het plan van wethouder Witteman (Nota Beleidskader Vastgoed), dat ook ging over marktconforme huurprijzen, stond de gemeenteraad toch wél op de achterste benen. En bij voorstellen over de Vrijplaats niet. De gemeente moet ook niet doen alsof het een commercieel bedrijf is. De overheid is geen bedrijf, maar een collectieve voorziening.

Er wordt wel gezegd: “Het zijn toch krakers. Zij betalen toch geen huur?”
Ze willen huur betalen. Daarnaast hebben ze een huurverhoging van 10% geaccepteerd, dat zou 100.000 euro opleveren. De Vrijplaats heeft water bij de wijn gedaan, maar dat wordt genegeerd, want men is niet geïnteresseerd.

Waarom niet?
De VVD wil punten scoren door de Vrijplaats Koppenhinksteeg om zeep te helpen. Het is een hoge mate van symboolpolitiek voor de VVD, ondanks dat het mensen onmogelijk maakt zich te ontplooien en hun mening te uiten, wat toch goede liberale principes zijn.

De gemeente heeft een bod voor de panden geaccepteerd van 150.000 euro. De VVD redeneert dat er dus anderhalve ton in de kas erbij is gekomen en dat legaliseren juist geld kost. Wat zeg je daarop?
Maar men wees wel een bod af van 600.000 euro van iemand die sympathiek tegenover de Vrijplaats staat. En dan zo’n waanzinnig laag bedrag wel accepteren. De vraag is trouwens of commerciële exploitatie geen financieel tekort oplevert. Dat blijkt namelijk wel uit stukken die de Vrijplaats in handen heeft gekregen. Plus, hoeveel kost de draai (het stopzetten van de legalisering) de gemeente aan geld? Denk daarbij aan arbeidskosten, proceskosten en handhavingskosten...

Wat is je oordeel daarover?
Dan denk ik aan een aantal zaken. De eerste is dat het gaat over weggegooid geld. Daarnaast maakt de gemeente zich onmogelijk bij de rechter. Dat is ook gebeurd bij de Oostvlietpolder en de 'brugleugen'. De gemeente wordt steeds minder geloofwaardig. Ik ben ook geschrokken van het broddelwerk van de gemeente.

Uit ervaring weet ik dat er veel hardwerkende, betrokken ambtenaren zijn, maar de kwaliteit van het werk is achteruit gehobbeld. Dat komt vooral door de gemeentelijke reorganisaties. Door de laatste reorganisatie is weer alles door elkaar gehusseld. Het is toch opvallend: in de jaren '70, bij de stadsvernieuwing, kon de gemeente wel grote projecten succesvol tot een einde brengen, en nu lukt niets meer. Wordt alles maar over de schutting gegooid richting ‘de markt.’ Het zogenaamde bedrijfsmatige denken heeft vooral geleid tot stroperige procedures en onvermogen. En veel ambtelijke kennis en ervaring is vertrokken of op een zijspoor terecht gekomen.

Maar het zijn natuurlijk niet de adviezen van ambtenaren die de doorslag geven, maar de politieke wil van het college. Dat is niet erg, behalve als de ambtelijke adviezen worden omgebogen of worden weggewerkt. En dat is hier gebeurd.

Een voorbeeld is het bedrijfsplan van Bar & Boos. We hebben stukken waaruit blijkt dat het goed is, maar toch wordt het plan afgekeurd. Dat is manipuleren met gegevens. Ik vind dat schokkend.

De rekenfout, dat de gemeente zich 3 ton te rijk rekende, is een beetje domme fout. Maar de wethouder heeft het weggehouden. De afgelopen tijd is er geen eerlijk spel gespeeld in de richting van de Vrijplaats, de rechter en de raad.

En de wijkvereniging Pancras-West? Zij zijn ook boos en voelen zich niet serieus genomen door de gemeente.
De intentie van het college is duidelijk om de oren te laten hangen naar de wijkvereniging, vanwege electorale overwegingen. In het verleden heeft de gemeente argumenten van de wijkvereniging gewoon overgenomen, bij het bestemmingsplan bijvoorbeeld. Al een paar jaar geleden was het duidelijk: de activiteiten van de Vrijplaats zijn niet in strijd met het bestemmingsplan. Dat staat duidelijk in een notitie van een advocatenkantoor aan de gemeente. Dat stuk is echter verzwegen. Er is stelselmatig gelogen over dat bestemmingsplan.

Hoewel de gemeente dus wist dat er geen strijdigheid was met het bestemmingsplan, is zij de bewering van de wijkvereniging dat de activiteiten niet passen binnen het bestemmingsplan, blijven gebruiken. De SP zit in deze ook in een spagaat. Vroeger gaf de SP elke wijkvereniging gelijk, maar nu niet.

Je laat je kritisch uit over de gang van zaken rond de Vrijplaats. Wat moeten de consequenties zijn?
De Partij van de Arbeid en GroenLinks moeten zich kritischer opstellen. Zij moeten niet de oren laten hangen naar de VVD. Ze moeten doen wat ze zelf de vorige collegeperiode beloofd hebben: de Vrijplaats legaliseren.

Over de stukken die de Vrijplaats nu in handen heeft wordt door wethouder Van Woensel (VVD) gezegd dat het verouderde stukken zijn. Ook schudt hij alle verdachtmakingen van zich af. Wat heb je daarop te zeggen, tot slot?
Over de stukken kun je zeggen dat ze niet nieuw zijn, maar ze werpen wel degelijk een nieuw licht op de gang van zaken. Verdachtmakingen zijn er niet. Er zijn simpelweg conclusies op basis van de stukken. Laten we kijken wat de rechter ervan vindt, ik ben benieuwd. De gemeente zal waarschijnlijk voor de zoveelste keer onderuit gaan bij de rechter.

over het bod
over het spoeddebat over de vrijplaats op 8 juli a.s.
over de 'brugleugen' en de Oostvlietpolder
over de reorganisatie bij de gemeente
over het functioneren van de lokale democratie
over Cor Smit, historicus
Meer informatie: Eva de Bakker, tel.06-14040592 of mail edebakker@sp.nl